Πρόκειται για δύο γονιδιακής αιτιολογίας καταστάσεις, συχνές στην καθημερινή ιατρική πράξη, με παρόμοια ονομασία αλλά με εντελώς διαφορετική παθοφυσιολογία.

Το Σύνδομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) αφορά ένα ποσοστό 5-10% των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας και αντιπροσωπεύει μια σοβαρή διαταραχή του μεταβολισμού.

Η γενεσιουργός αιτία της μεταβολικής διαταραχής, είναι η αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη, που συνδέεται με αυξημένη ωοθηκική παραγωγή ανδρογόνων ορμονών, παχυσαρκία, ακμή, υπερτρίχωση, ανωοθυλακιορρηκτικούς κύκλους και σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΟΥ PCOS

Σύμφωνα με τα κριτήρια του Rotterdam από το 2003, για να γίνει η διάγνωση του PCOS πρέπει να υφίστανται δύο από τα παρακάτω κριτήρια:

• Πολυκυστική εμφάνιση των ωοθηκών
  Σε διακολπικό υπερηχογράφημα πρέπει στην περιφέρεια μιας μεγάλης ωοθήκης με αυξημένο στρώμα, να απεικονίζονται τουλάχιστον 25 μικρά ωοθυλάκια (διαμέτρου < 8 mm).
• Διαταραχή στον καταμήνιο κύκλο, συνήθως αραιομηνόρροια(η περίοδος εμφανίζεται με καθυστέρηση μηνών) ή αμηνόρροια (αναστολή έλευσης περιόδου).
• Υπερανδρογοναιμία, δηλαδή αυξημένες ανδρικές ορμόνες στο αίμα ή και συνοδά συμπτώματα όπως ακμή, υπερτρίχωση κ.α.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι σύμφωνα με τα κριτήρια του Rotterdam, μια γυναίκα μπορεί να πάσχει από PCOS ακόμα και χωρίς πολυκυστική απεικόνιση των ωοθηκών, αρκεί να έχει σοβαρές διαταραχές στον κύκλο και υπερανδρογοναιμική εκδήλωση.

Σε κάθε περίπτωση βέβαια, θα πρέπει να έχουν αποκλειστεί ορμονικές διαταραχές που σχετίζονται με τη λειτουργία του θυρεοειδούς και τα επινεφρίδια.

Σε αντίθεση με το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), η ύπαρξη ωοθηκών πολυκυστικής μορφολογίας (PCO), θεωρείται παραλλαγή του φυσιολογικού και δεν συνοδεύεται από μεταβολικές διαταραχές. Κατά το διακολπικό υπερηχογραφικό έλεγχο, απεικονίζονται με πολλά μερικώς ώριμα ωοθυλάκια. Οι γυναίκες με PCO, συχνά παρουσιάζουν μικρές καθυστερήσεις στην έλευση της  περιόδου, αλλά οι κύκλοι τους είναι κατά κανόνα ωοθυλακιορρηκτικοί.

Το PCO είναι αρκετά συχνό, αφού φαίνεται να αφορά το 20-25% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας.

Από τα προαναφερθέντα, προκύπτουν και οι μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις δύο αυτές καταστάσεις αφού:

• Γυναίκες με PCOSκινδυνεύουν να αναπτύξουν καταστάσεις όπως: διαβήτη τύπου ΙΙ, επιπλοκές κύησης (αποβολή, διαβήτη κύησης), παχυσαρκία, καρδιαγγειακή νόσο και καρκίνο της μήτρας, ενώ οι PCO γυναίκες δεν διατρέχουν τέτοιο κίνδυνο.
• Γυναίκες με PCOSέχουν συμπτώματα από την εφηβική τους ζωή, ενώ οι PCO γυναίκες είναι ασυμπτωματικές και οι διάγνωσή τους γίνεται συνήθως σε τυχαίο έλεγχο με διακολπικό υπερηχογράφημα.
• Οι κύστεις των γυναικών με PCOSσυνδέονται με την ορμονική τους διαταραχή, ενώ αυτές των PCO, μπορεί να οφείλονται σε διαφορετικές αιτίες (νόσο του θυρεοειδούς, όγκοι επινεφριδίων κ.α.).
• Γυναίκες με PCOδεν παρουσιάζουν προβλήματα γονιμότητας, σε αντίθεση με τις PCOS που δυσκολεύονται να μείνουν έγκυες και συχνά υποχρεώνονται να υποβληθούν σε μεθόδους τεχνητής αναπαραγωγής.
• Οι PCOγυναίκες δεν χρειάζονται κάποια θεραπεία. Αντιθέτως, γυναίκες με PCOS πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή ιατρική παρακολούθηση, ειδική δίαιτα και κατάλληλη αγωγή που στοχεύει στην πρόληψη και αποφυγή νοσημάτων, που συνδέονται με το σύνδρομο (διαβήτης τύπου ΙΙ, καρκίνος μήτρας, παχυσαρκία, καρδιαγγειακή νόσος κ.α.)

Συμπερασματικά, είναι πολύ σημαντικό να γίνεται σαφής διάκριση ανάμεσα στις δύο αυτές καταστάσεις, που συχνά προκαλούν σύγχυση.

Αυτό θα οδηγήσει, αφ’ενός στην αποφυγή ασκόπων θεραπευτικών ενεργειών και αφ’ετέρου στην καλύτερη θεραπευτική αντιμετώπιση, όπου αυτό απαιτείται.