Ντόλι, το πρώτο κλωνοποιηµένο πρόβατο – Η γέννηση, το επιστημονικό θαύμα και η ευθανασία.
Εικοσιδύο χρόνια πριν, στις 5 Ιουλίου 1996, γεννήθηκε η διάσημη προβατίνα «Ντόλι», αποτέλεσμα επιτυχημένης διαδικασίας κλωνοποίησης.
Η Ντόλι κλωνοποιήθηκε μέσω της διαδικασίας μεταφοράς πυρήνα από ζωντανά ενήλικα κύτταρα, από τους Ίαν Γουΐλμουτ, Κιθ Κάμπελ και τους συναδέλφους τους στο ινστιτούτο Ρόσλιν, κοντά στο Εδιμβούργο της Σκωτίας. Η Ντόλι δηµιουργήθηκε από κύτταρο που ελήφθη από θηλαστικό αδένα. Το υπόλοιπο δείγµα ιστού καταψύχθηκε µε σκοπό να χρησιµοποιηθεί αργότερα, όπως κι έγινε.
Ήταν η πρώτη επιτυχηµένη απόπειρα κλωνοποίησης θηλαστικού από ενήλικο κύτταρο, η γέννηση της Ντόλι,το 1996, στο Ινστιτούτο Ρόσλινκοντά στο Εδιµβούργο, και όπως ήταν φυσικό έγινε πρώτη είδηση σε όλα τα διεθνή µέσα ενηµέρωσης.
Μάλιστα χαρακτηρίστηκε επιστηµονικό θαύµα, αν και αρκετοί επιστήµονες άσκησαν κριτική στην τεχνική λόγω των πολλών αποβολών – κατά την πρώτη κλωνοποίηση χρησιµοποιήθηκαν 277 ωάρια, εκ των οποίων επέζησε µόνο ένα, η Ντόλι. Ακόµη και στις περιπτώσεις που τα ζώα γεννιούνταν, παρουσίαζαν σοβαρά προβλήµατα υγείας ή πέθαιναν πρόωρα.
Για την Ντόλυ η ζωή δεν υπήρξε τόσο ήρεμη. Το πρόβατο γέρασε πρόωρα. Υπέφερε από αρθρίτιδα και εμφάνισε μια ασθένεια των πνευμόνων με αποτέλεσμα να του γίνει ευθανασία το 2003. Ταριχεύτηκε και το σώμα της βρίσκεται σήμερα σε κοινή θέα στο εθνικό μουσείο της Σκωτίας.
Θέμα χρόνου ο πρώτος ανθρώπινος κλώνος
Θύελλα αντιδράσεων προκαλεί ελληνοκύπριος ερευνητής που υποστηρίζει ότι είναι κοντά στην παραγωγή του πρώτου κλωνοποιημένου ανθρώπου
Ο Δρ Ζαβός είχε προκαλέσει το 2004 τις αντιδράσεις της επιστημονικής κοινότητας όταν ανακοίνωσε ότι είχε εμφυτεύσει ένα κλωνοποιημένο ανθρώπινο έμβρυο στη μήτρα μιας γυναίκας, ισχυρισμός που ποτέ δεν επιβεβαιώθηκε.
Ο κυπριακής καταγωγής Παναγιώτης Ζαβός, που πλέον είναι Αμερικανός πολίτης, δήλωσε, σε συνέντευξή του στη βρετανική εφημερίδα “Independent”, ότι δεν κατόρθωσε να ολοκληρώσει τις νέες του προσπάθειες να δημιουργήσει τον πρώτο κλωνοποιημένο άνθρωπο.
Αργότερα, ο επιστήμονας επέστρεψε στο προσκήνιο, υποστηρίζοντας ότι δημιούργησε 14 έμβρυα-κλώνους και μετέφερε τα 11 από αυτά στις μήτρες τεσσάρων γυναικών, με πρόβλημα γονιμότητας, που δήλωσαν πρόθυμες να πάρουν μέρος στις προσπάθειές του.
Το πείραμα δεν οδήγησε σε πετυχημένες εγκυμοσύνες, ο ίδιος δήλωσε όμως ότι δεν απέχει πολύ από την επιτυχία: «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Ίσως να μην είμαι εγώ αυτός που θα το κάνει, αλλά το κλωνοποιημένο έμβρυο είναι ζήτημα χρόνου. Είναι αδύνατο να μη συμβεί. Αν εντείνουμε τις προσπάθειές μας, μπορούμε να έχουμε ένα κλωνοποιημένο βρέφος μέσα σε ένα ή δύο χρόνια. Δεν μας πιέζει όμως κανείς να δημιουργήσουμε απλώς ένα κλωνοποιημένο έμβρυο. Η πραγματική πίεση είναι να δημιουργήσουμε ένα υγιές κλωνοποιημένο έμβρυο».
Είπε επίσης ότι έχει δημιουργήσει κλωνοποιημένα έμβρυα τριών νεκρών ανθρώπων, μεταξύ άλλων της Κάντι, ενός δεκάχρονου κοριτσιού που σκοτώθηκε σε τροχαίο ατύχημα στις ΗΠΑ. Ο Ζαβός ανέμιξε κύτταρα από τα νεκρά σώματα όχι με ανθρώπινα ωάρια, αλλά με ωάρια από αγελάδες, από όπου είχε αφαιρεθεί το γενετικό υλικό. Τα πειράματα – που βιντεοσκοπήθηκαν για λογαριασμό του Discovery Channel από τον παραγωγό ντοκιμαντέρ Πίτερ Γουίλιαμς (που επιβεβαίωσε την αλήθεια των ισχυρισμών του Ζαβού) και επρόκειτο να προβληθούν , πιστεύεται ότι λαμβάνουν χώρα σε μυστικό εργαστήριο κάπου στη Μέση Ανατολή (όπου δεν υπάρχει νομική απαγόρευση), καθώς στις ΗΠΑ και στις περισσότερες χώρες της ΕΕ η αναπαραγωγική κλωνοποίηση απαγορεύεται.
ΟΡΙΣΜΟΣ
Κλωνοποίηση είναι η διαδικασία δημιουργίας ενός ή περισσοτέρων ομοίων αντιγράφων από ένα πρότυπο. Στο χώρο της Βιολογίας αυτό το πρότυπο μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα μόριο (π.χ. DNA ή RNA) ή ένα γονίδιο,ένα κύτταρο (π.χ. βακτήριο, λεμφοκύτταρο), ή ακόμη και ένα πολυκύτταρο οργανισμό. Με τη μοριακή κλωνοποίηση επιδιώκεται η αντιγραφή μορίων ή γονιδίων με σκοπό την ευχερέστερη μελέτη τους ή εκμετάλλευσή τους. Με την κλωνοποίηση μικροοργανισμών επιδιώκεται η παραγωγή πολλαπλών αντιγράφων ενός μικροοργανισμού, στον οποίο έχει εισαχθεί ένα ευνοϊκό για τα προϊόντα του γονίδιο.
ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ
Ας δούμε όμως τα είδη της κλωνοποίησης. Έτσι, έχουμε την αναπαραγωγική κλωνοποίηση και την θεραπευτική κλωνοποίηση.
Α. Αναπαραγωγική κλωνοποίηση
Στην κλωνοποίηση για σκοπούς αναπαραγωγής, ο πυρήνας ενός σωματικού κυττάρου από ένα οργανισμό, αφαιρείται και μεταμοσχεύεται σε ένα ωάριο από το οποίο πρωτύτερα, έχει αφαιρεθεί ο δικός του πυρήνας. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται πυρηνική μεταμόσχευση.
Στη συνέχεια το νέο τροποποιημένο ωάριο, αφού υποβληθεί σε μια τεχνική που δραστηριοποιεί το DNA (τεχνική με χρήση ηλεκτρικού ρεύματος ή χημικού διαλύματος), εμφυτεύεται στη μήτρα ενός θηλυκού ζώου. Εκεί πολλαπλασιάζεται, δημιουργεί τη βλαστοκύστη, μετά το έμβρυο και μπορεί να οδηγήσει στη γέννηση ενός κλώνου.
Β. Θεραπευτική κλωνοποίηση
Η θεραπευτική κλωνοποίηση, σε αντίθεση με την κλωνοποίηση για σκοπούς αναπαραγωγής, χρησιμοποιεί τον κλώνο που δημιουργείται με τις ίδιες τεχνικές (πυρηνική μεταμόσχευση) μόνο μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης.
Όταν δημιουργηθεί το κλωνοποινημένο ωάριο, οι επιστήμονες κατά τη θεραπευτική κλωνοποίηση το αφήνουν να εξελιχθεί μόνο μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης και δεν το εμφυτεύουν σε μήτρα.
Στο στάδιο της βλαστοκύστης, λαμβάνουν τα κύτταρα τα οποία ονομάζονται αρχέγονα πολυδύναμα εμβρυϊκά κύτταρα και τα καλλιεργούν. Με ειδικές τροποποιήσεις, τουλάχιστο θεωρητικά, τα κύτταρα αυτά μπορούν να εξελιχθούν σε κύτταρα οποιασδήποτε μορφής (καρδίας, εγκεφάλου, νεφρών, κλπ). Τα κύτταρα αυτά θα μπορούσαν να είναι πολύτιμα για θεραπείες ασθενών με σοβαρές παθήσεις διαφόρων συστημάτων του οργανισμού (νευρικό, καρδιακό, νεφρικό, ανοσοποιητικό, κλπ).
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΑ ΖΩΑ
Η κλωνοποίηση των ζώων έδειξε ότι η διαδικασία που χρησιμοποιείται είναι ανεπαρκής. Για κάθε 100 δοκιμές για παραγωγή ενός νέου κλωνοποιημένου οργανισμού, πετυχαίνουν μόνο οι 2. Από τις κυήσεις που θα προκύψουν από τις πετυχημένες προσπάθειες, μόνο ένα μικρό ποσοστό θα επιβιώσει μετά την γέννηση. Το ποσοστό των κλωνοποιημένων ζώων που επιβιώνουν μετά από τη περιγεννητική περίοδο είναι πολύ μικρό. Οι κίνδυνοι για το κλωνοποιημένο ζώο δεν έχουν σχέση μόνο με τα προβλήματα κατά τον τοκετό.
Οι συχνότερες ανωμαλίες που έχουν περιγραφεί σε κλωνοποιημένα ζώα είναι οι ακόλουθες:
ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ
Με βάση τα πιο πάνω στοιχεία γίνεται εύκολα κατανοητό ότι οι κίνδυνοι της κλωνοποίησης στον άνθρωπο είναι μεγάλοι. Ένα τέτοιο εγχείρημα θα μπορούσε να δημιουργήσει σωρεία αποτυχιών με θανάτους νεογνών, πολλών συγγενών ανωμαλιών σε παιδιά και ακόμη θανάτων των γυναικών που θα γεννούσαν τους κλώνους.
Οι αποτυχίες αυτές μπορούν να δημιουργήσουν ένα πολύ αρνητικό κλίμα εναντίον της γενετικής επιστήμης. Παράλληλα θα σταματούσε και τις εξελίξεις σε ένα άλλο τομέα, στον τομέα της θεραπευτικής κλωνοποίησης.
Και βεβαίως ,ένα τέτοιο εγχείρημα, θέτει πολύ σημαντικά ηθικά ,θρησκευτικά και νομικά διλήμματα.
ΗΘΙΚΑ – ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ – ΝΟΜΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ
Τα ηθικά διλήμματα εστιάζονται κυρίως στην δημιουργία ολοκλήρου εμβρύου, στη δημιουργία δηλαδή ενός ανθρώπου ολόιδιου γονιδιακά με τον δότη, ενός ανθρώπου ολόιδιου με τον γονέα του.
Εξυπηρετεί βέβαια το ναρκισσισμό του γονέα, η δυνατότητα να είναι το παιδί του ολόιδιο με αυτόν, αλλά οφείλει και να σκεφθεί ότι έτσι του στερεί την δυνατότητα να γίνει καλύτερο από τον ίδιο.
Σίγουρα η μητέρα του νεαρού νεκρού παιδιού είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στο να δημιουργήσει έναν κλώνο του παιδιού της και να του δώσει μια δεύτερη ευκαιρία, οφείλει όμως να σκεφθεί ότι αυτό δεν θα είναι Ανάσταση Νεκρών και Δεύτερη Ευκαιρία, αλλά η ευκαιρία μιάς άλλης ψυχής να κατοικήσει στο δεδομένο γενετικό υλικό.
Σίγουρα τρέφει την ματαιοδοξία του ανθρώπου η προοπτική μιάς θεραπείας στα όρια του Θαύματος και μιας αναστολής της γήρανσης στα όρια της Αθανασίας, οφείλει όμως να σκεφθεί ότι με αυτόν τον τρόπο σταματά την Εξέλιξή του.
Εύκολα γίνεται αντιληπτό πως η δυνατότητα δημιουργίας κλώνων στα χέρια ενός πολεμοχαρούς δικτάτορα θα ήταν ο μεγαλύτερος εφιάλτης για την Ανθρωπότητα.
Τέλος , για την αναπαραγωγή του είδους απαιτείται μόνο το ωάριο, δηλαδή μία γυναίκα, και το ερώτημα που προκύπτει από αυτό , είναι η αναγκαιότητα ύπαρξης των ανδρών.
Η Χριστιανική άποψη για την διαδικασία της κλωνοποίησης του ανθρώπου μπορεί να δηλωθεί υπό το φως πολλών βιβλικών αρχών. Πρώτον, οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν κατ΄ εικόνα Θεού και ως εκ τούτου είναι μοναδικοί. Τα εδάφια στη Γένεση 1:26-27 ισχυρίζονται ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ΄ εικόνα και ομοίωση του Θεού και είναι μοναδικός ανάμεσα σε όλες τις δημιουργίες. Σαφώς, η ανθρώπινη ζωή είναι κάτι που πρέπει να αποτιμάται και να μην αντιμετωπίζεται σαν ένα εμπόρευμα που μπορεί να αγοράζεται και να πωλείται
Μερικοί άνθρωποι προωθούν την κλωνοποίηση του ανθρώπου για το σκοπό της δημιουργίας οργάνων αντικατάστασης για τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη μοσχευμάτων και δεν μπορούν να βρουν ένα κατάλληλο δότη. Το σκεπτικό είναι ότι παίρνοντας το DNA ενός ατόμου και δημιουργώντας ένα αντίγραφο οργάνου που αποτελείται από το δικό του DNA θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες απόρριψης του οργάνου. Ενώ αυτό μπορεί να είναι αλήθεια, το πρόβλημα είναι ότι κάτι τέτοιο εξευτελίζει την ανθρώπινη ζωή. Η διαδικασία της κλωνοποίησης απαιτεί την χρήση ανθρώπινων εμβρύων. Ενώ τα κύτταρα μπορούν να δημιουργηθούν για να κάνουν νέα όργανα, είναι αναγκαίο να πεθάνουν αρκετά έμβρυα για να αποκτηθεί το απαιτούμενο DNA. Στην ουσία η κλωνοποίηση θα «πετάξει» πολλά ανθρώπινα έμβρυα ως «άχρηστο υλικό», εξαλείφοντας την πιθανότητα αυτά τα έμβρυα να αναπτυχθούν σε πλήρη ωριμότητα.
Από νομικής άποψης , ο λόγος για τον οποίο ο νομοθέτης θέλησε να ρυθμίσει αυτά τα τόσο σοβαρά ζητήματα προκύπτει αφενός από τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην αναπαραγωγική κλωνοποίηση, την οποία απαγορεύει και αφετέρου στην αναγκαιότητα της θεραπευτικής κλωνοποίησης για λόγους έρευνας και θεραπείας των ανθρώπων, την οποία και επιτρέπει.
Έτσι, η αναπαραγωγική κλωνοποίηση καθορίζει την προσωπικότητα του ατόμου και ετεροκαθορίζει το άτομο ως ένα είδος κατά παραγγελία ενώ καταστρατηγείται κάθε έννοια φυσικής αναπαραγωγικής διαδικασίας και ιδιαιτερότητας του ατόμου, οπότε ο νομοθέτης αποφάσισε να την απαγορεύσει. Αντίθετα, η αναγκαιότητα της θεραπευτικής κλωνοποίησης για λόγους έρευνας, επιστημονικής εξέλιξης και ίασης του ατόμου την καθιστά επιτρεπτή επιστημονική μέθοδο, αλλά και μέσο προάσπισης τόσο της ατομικής όσο και της κοινωνικής υγείας.
Σε αυτό το πλαίσιο, θα λέγαμε ότι η αναπαραγωγική κλωνοποίηση θεωρείται ότι προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια διότι καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός ατόμου κι αναιρεί το στοιχείο του τυχαίου στη δημιουργία του ανθρώπινου γονιδιώματος, χαρακτηριστικό που εξασφαλίζεται με τη φυσική διαδικασία αναπαραγωγής.
Αυτό που προβληματίζει ιδιαίτερα είναι ότι μέσω της κλωνοποίησης, το άτομο μετατρέπεται σε είδος «κατά παραγγελία», όπως προαναφέραμε. Δηλαδή, η κλωνοποίηση υποτιμά τη γενετική ιδιαιτερότητα του κάθε ατόμου και στερεί το άτομο από το δικαίωμα της άγνοιας σε ένα ανοικτό μέλλον. Πέραν του ότι η αναπαραγωγική κλωνοποίηση υποτιμά την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη φυσική αναπαραγωγική διαδικασία, εκφράζεται και η ανησυχία για την πιθανότητα στο μέλλον να χρησιμοποιηθεί η ανθρώπινη κλωνοποίηση από εμπορικά συμφέροντα για οικονομικό κέρδος, δηλαδή για πώληση κυττάρων για κλωνοποίηση, αύξηση της ζήτησης ωαρίων, πράξεις που αντίκεινται στην αρχή του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και προσβάλλουν κατάφωρα τη φυσική αναπαραγωγική διαδικασία.
Πέραν των ηθικών και συνταγματικών προβληματισμών, στην αναπαραγωγική κλωνοποίηση ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι που αφορούν στη σωματική υγεία και ακεραιότητα του κλώνου. Επιστήμονες που επικρίνουν την ανθρώπινη κλωνοποίηση τόνισαν ότι το ένα τρίτο των κλωνοποιημένων θηλαστικών παρουσιάζουν ανωμαλίες στην ανάπτυξή τους και παρουσιάζουν, επίσης, μεγάλα εσωτερικά όργανα και έχουν αναπνευστικά και κυκλοφορικά προβλήματα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Επομένως , στο θέμα της αναπαραγωγικής κλωνοποίησης και ιδιαίτερα αυτής του ανθρώπου ,όλοι σχεδόν συμφωνούν στη μη αποδοχή της, λόγω των πολλών βιολογικών κινδύνων για το νέο οργανισμό και τη μητέρα του, όπως επίσης των άλυτων ηθικών προβλήματων που θέτει.
Η θεραπευτική κλωνοποίηση , δεν γίνεται αποδεκτή από τη Χριστιανική Θρησκεία,λόγω της ιερατικής αντίληψης πως η ζωή ξεκινά δυνητικά από το στάδιο των δύο κυττάρων, προσφέρει όμως σημαντικές δυνατότητες ίασης σοβαρών ασθενειών με τη χρήση κλωνοποιημένων αρχέγονων κυττάρων,γι’ αυτό και στις περισσότερες χώρες υιοθετείται από την επιστημονική κοινότητα.
Τελικά ,μια σημαντική προσέγγιση σε όλα αυτά τα διλήμματα, μας δίνει ο Jean Paul Sartre με τη φράση του <κάθε άνθρωπος είναι φτιαγμένος από όλους τους ανθρώπους>, εννοώντας ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνο το γενετικό του υλικό,αλλά παράλληλα το σύνολο της προσωπικής ,της συλλογικής ,της κοινωνικής και της φυλετικής μνήμης.
Αναστάσιος Ι. Μαρινάκης
Ιωάννης Α. Μαρινάκης
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΉ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
https://el.wikipedia.org/wiki/Κλωνοποίηση
www.ideotopos.gr/posts/science/224-klonopoiisi.html
https://www.medlook.net › … › Γενετική › Κλωνοποίηση
www.iefimerida.gr/…/20-hronia-meta-tin-ntoly-trome-klonopoiime..
www.oneman.gr/keimena/men_s_only/body/article1492479.ece
https://www.newsbeast.gr/…/doli-to-proto-klonopoiieno-provato
https://www.news.gr/…/ola-osa-tha-thelate-na-xerete-gia-thn-klono